Drie nieuwe ASD delen: Erasmus’ polemische werken

by
In december verschenen twee delen uit de ASD reeks, de Erasmi opera omnia, beide uit ordo IX, de afdeling met polemische werken. 
 
In deel IX, 6 heeft Chris Heesakkers in samenwerking met Wil Heesakkers-Kamerbeek Erasmus’ disputen met de Italiaanse leek Alberto Pio, Prins van Carpi uitgegeven. Hij had kritiek op Erasmus’ ‘Project Nieuwe Testament’, vooral de Parafrasen, en eerdere succesvolle werken, zoals Enchiridion militis christiani en de Lof der Zotheid. Erasmus was erg geërgerd dat een leek het waagde kritiek te hebben op zijn theologische werk. Erger nog, Pio had de suggestie gewekt dat Erasmus’ theologische en morele opvattingen wel heel dicht bij die van Luther lagen. Ook nam Erasmus het Pio kwalijk dat hij zijn eerdere apologieën tegen Noël Bédier (Beda), Diego López de Zúñiga (Stunica) en de Spaanse monniken niet had gelezen.
 
Deel IX, 7 presenteert de Declarationes, de afsluiting van een jarenlange strijd met de theologische faculteit van de Sorbonne, uitgegeven door Clarence H. Miller, die ook al voor ASD de Lof der Zotheid (IV, 3) heeft geëditeerd. De heldere inleiding is geschreven door James Farge. De Parijse theologen onder de bezielende leiding van Noel Beda hadden veel van Erasmus’ uitspraken, in het bijzonder uit de Parafrasen en de Colloquia, maar ook uit andere theologische werken, langs de meetlat van de Rooms-Katholieke orthodoxie gehouden. Ook zij hadden uitspraken van de Hollandse humanist geassocieerd met die van hervormers. Hun kritiek hadden zij zeer systematisch neergeschreven en uitgegeven. Erasmus verdedigt zich met eenzelfde ijzeren systematiek. Veel van wat er in andere  polemieken naar voren wordt gebracht, vinden we hier in geconcentreerde vorm terug.
 
In januari 2015 verschijnt een derde deel in dezelfde ordo ASD IX, 8, waarin Henk Jan de Jonge de polemieken met zijn Spaanse tegenstander Diego López de Zúñiga (Jacobus Lopis Stunica), bijgestaan door zijn landgenoot Sancho Carranza (Sanctius Caranza) heeft uitgegeven. Deze bijzonder felle polemiek, die duurde van 1520 tot 1529, betrof in het bijzonder Erasmus vertaling van het Nieuwe Testament in meer klassiek Latijn dan de Vulgaat. Dit deel is een vervolg op ASD IX, 2, ook al uitgegeven door De Jonge, waarin de eerste van de zes verdedigingsgeschriften van Erasmus tegen Stunica is opgenomen.
 
Deze drie delen leveren nieuwe bijdragen aan de studie van de reacties die Erasmus’ werken, vooral de theologische en daarbinnen zijn ‘Project Nieuwe Testament’ opriepen bij tijdgenoten. We feliciteren de editeurs van harte met deze prachtige boeken. In de loop van dit jaar zal een presentatie van deze delen, alsook van ASD VI, 10 door Miekske van Poll-van de Lisdonk plaatsvinden.
 
Meer informatie over de delen is te vinden onder www.brill.com/asd

(Jan Bloemendal)

Gerard Huijing (1957-2014)

by

Ons bereikte het ontstellende bericht dat op 9 juli 2014 onze collega Gerard Huijing geheel onverwacht is overleden. Gerard was sinds 1991 werkzaam bij het secretariaat van de Erasmuscommissie en later het Huygens ING als wetenschappelijk redacteur voor de uitgave van de Erasmi Opera Omnia (ASD). Aan de uitgave van deze serie heeft hij met zijn grote kennis van zaken en consciëntieuze aanpak een waardevolle bijdrage geleverd. Vele delen zijn door hem met zijn scherpe blik gecorrigeerd, inhoudelijk en formeel. Hij was niet alleen een heel goede latinist, maar ook een uitstekende graecus die het plan had te promoveren op Plato. Zijn overlijden is een groot verlies. Wij zullen ons hem herinneren als een plezierige en vriendelijke collega. Moge hij rusten in vrede.

Op vrijdag 18 juli 2014 om 14.45 vindt de crematie plaats in het crematorium Rhijnhof in Leiden.

Jan Bloemendal

Leescollege Erasmus’ Ciceronianus

by

Van 11-13 augustus geeft Verena Demoed een leescollege Neolatijn voor studenten klassieke talen en andere belangstellenden tijdens de Zomerschool Klassieken, een initiatief van de UvA en de VU. Het leescollege zal gaan over Erasmus’ Dialogus Ciceronianus en zijn polemiek met Franse humanisten die volgde op de uitgave van deze satirische dialoog. U kunt zich inschrijven voor dit leescollege op: http://www.zomerschoolklassieken.nl/home.html

Zie ook: Flyer zomerschool 2014 dubbelzijdig Flyerzone

In 1528 schreef Erasmus de speelse satire ‘Dialogus cui titulus, Ciceronianus, sive, De optimo genere dicendi’ (‘Dialoog, getiteld De ciceroniaan ofwel Over de beste literaire stijl’). Hierin bespot hij de overdreven idolate Cicero-adepten van zijn tijd. Het boek deed nogal wat stof opwaaien in Italië – en dat was ook precies Erasmus’ bedoeling. Maar… geheel onverwacht zette het ook heel Frankrijk op z’n kop.

Deelnemers aan dit college lezen een selectie uit Erasmus’ ‘Dialogus Ciceronianus’ en uit de brieven van de diep gekwetste Franse humanisten. De brieven en de satire hangen nauw samen. Zo maakte Erasmus aanpassingen aan het boek nadat hij pittige recensies uit Frankrijk had ontvangen. De brieven laten heel mooi zien hoe een polemiek binnen de ‘respublica literaria’ (het Europese netwerk van humanisten) ontstaat, verloopt en weer netjes bijgelegd wordt. Of liever, maar door blijft etteren… Want zelfs na Erasmus’ dood bleven de ciceroniaanse taalpuristen het werk aanvallen.

In memoriam: Piet Hovingh

by

Op 23 januari 2014 overleed, op de leeftijd van 86 jaar, Pieter Frans (Piet) Hovingh. Wij kennen hem als editor van drie delen uit de Erasmi opera omnia (ASD). Het betreft delen uit ordo VI, de Annotationes, te weten VI-5 (annotaties op Mattheus, Marcus en Lucas), VI-6 (Johannes en de Handelingen) en VI-7 (Romeinenbrief). Dit werk vatte hij aan na zijn pensionering in 1987 als rector van de Hugo de Groot Scholengemeenschap in Rotterdam Zuid. De als classicus opgeleide Hovingh betoonde zich een bijzonder vasthoudende speurder, die met zijn uitgaven veel voor het Erasmusonderzoek heeft betekend en dan ook zeer veel lof oogstte. De presentatie van deel VI-7 op 13 april 2012, zijn verjaardag, was voor hem het hoogtepunt en de afsluiting van zijn editoriale werk. De waardering voor de persoon en het werk van Piet Hovingh bleek op de crematieplechtigheid in Hofwijk, toen vele oud-collega’s, oudleerlingen en Erasmus-vrienden hem de laatste eer kwamen bewijzen. Onze gedachten gaan uit naar zijn vrouw Ria, zijn dochter Pauline en verdere familie. Wij wensen hun kracht en steun toe.

 Jan Bloemendal (Secretariaat Erasmi opera omnia)

CfP: Erasmian science

by

The influence on Early-Modern science of Erasmus of Rotterdam and his legacy:  Call for papers for a special issue of the Journal of Interdisciplinary History of Ideas in collaboration with the Max Planck Institute for the History of Science – MPIWG, Berlin. Deadline: May 15, 2014.