Door Martin Engels. Te raadplegen via https://www.mpaginae.nl/Scaliger/veiling1609.htm
The Official launch of the Database of the Leuven Trilingue (DaLeT) will take place as an hybrid event on Thursday 21 September 2023, 1–5 PM Justus Lipsius-zaal, 8th floor Erasmushuis (Leuven) and via Teams. Please find more details through https://www.dalet.be/.
Het internetportal Humanistica Helvetica (https://humanistica-helvetica.unifr.ch),
dat gewijd is aan de Latijnse literatuur van de Zwitserse humanisten van de 16e eeuw, is voortaan onbeperkt en voor iedereen toegankelijk. Kijk hier voor meer informatie over het portal: https://neolatijn.nl/wp-content/uploads/2023/02/Ouverture-du-portail-Humanistica-Helvetica.pdf.
Martin Engels heeft op zijn website een scan van Edo Neuhusius’ Idea grammaticae Latinae (Leovardiae: Ex officina Claudii Fontani, 1636) geplaatst, voorzien van inleidende informatie: https://www.mpaginae.nl/Fonteyne/Idea.htm. Door op de titelpagina te klikken kunt u het bestand in pdf downloaden. Een directe link vindt u hier: https://www.mpaginae.nl/Fonteyne/Idea.pdf.
Erasmus Online is dé wetenschappelijke standaardbibliografie over de vroegmoderne
edities van Desiderius Erasmus. De database is nu online vrij toegankelijk via de
website van Bibliotheek Rotterdam.
Unieke onderzoeksmogelijkheden
Erasmus Online (EOL) is het meest volledige bibliografische overzicht van Erasmiaanse
drukgeschiedenis. Het biedt unieke onderzoeksmogelijkheden vanwege gedetailleerde
bibliografische gegevens per editie, zoals colofon- en imprintgegevens, formaat, collatie,
referenties naar andere bibliografieën en bekende exemplaren in bibliotheken wereldwijd.
Gecombineerde zoekmogelijkheden geven snel inzicht in de drukgeschiedenis van Erasmus’
oeuvre. Alle opgenomen Erasmusedities worden via een eigen EOL-nummer geïdentificeerd.
Deze EOL-verwijzingen worden gebruikt in andere bibliografische standaardwerken, zoals de
Universal Short Title Catalogue en de wetenschappelijke standaardeditie van Erasmus’
Latijnse werken ASD (uitgegeven door Brill). De database wordt vanuit Bibliotheek
Rotterdam doorlopend aangevuld en verbeterd.
Ontstaan van de database
Het ontstaan van Erasmus Online is nauw verbonden met de Erasmuscollectie in Bibliotheek
Rotterdam. In de jaren 1960 besloot toenmalig bibliothecaris Egbertus van Gulik tot het in
kaart brengen van de Erasmiaanse drukgeschiedenis. Behalve van de eigen collectie in
Rotterdam maakte hij daarbij gebruik van de laatnegentiende-eeuwse bibliografie van
Ferdinand vander Haeghen, Bibliotheca Erasmiana, en schreef hij een groot aantal
erfgoedbibliotheken wereldwijd aan met het verzoek om informatie. Van Gulik verzamelde
alle gegeven in een kaartcatalogus, die bekend staat als het ‘Apparaat Van Gulik’. Erasmus
Online is de gedigitaliseerde versie van deze kaartcatalogus, die inmiddels in digitale vorm
sterk is uitgebreid en nog steeds groeit.
Erasmuscollectie Rotterdam
Bibliotheek Rotterdam beheert de grootste Erasmuscollectie ter wereld en bevat meer dan
drieduizend edities met werken van Erasmus, gedrukt vóór 1900. Vanaf de 19de eeuw is het
werk van Erasmus door de bibliotheek actief verzameld. Vooral in het begin van de 20ste
eeuw groeide de collectie uit tot een unieke verzameling die een representatief beeld biedt
van Erasmus’ ideeën, de ontwikkeling van zijn denken en de verspreiding van zijn werk door
heel Europa. De vele lezerssporen in de collectie laten bovendien zien op welke manier
lezers zijn teksten door de eeuwen heen hebben gebruikt. Naast een historische
Erasmuscollectie beheert Bibliotheek Rotterdam een moderne collectie Erasmusboeken, die
weergeeft hoe Erasmus vanaf 1900 is gelezen, gebruikt en onderzocht.
Bezoek Erasmus Online via https://www.bibliotheek.rotterdam.nl/erasmus-online-database.
Op de website van de Opleiding Nederlands in Leiden staat sinds kort een transcriptie door Ton Harmsen en Paula Koning van de Latijnse vertaling van de Ilias die Cornelius Schrevelius in 1656 publiceerde: http://www.let.leidenuniv.nl/Dutch/Latijn/HomerusIliasSchrevelius1656.html.
Nederlandstalige auteurs in de zeventiende eeuw die niet vertrouwd waren met het Grieks van Homerus, vonden steun in deze Latijnse vertaling van de rector van de Latijnse school in Haarlem, die hij parallel met de Griekse tekst liet afdrukken. Het bijzondere van Schrevelius’ weergave is dat hij bijna altijd woord-voor-woord vertaalt. Dat maakt deze tekst ook interessant voor moderne lezers die meer vertrouwd zijn met Latijn dan met het Homerische Grieks. Het is verrassend te zien hoe soepel het Latijn zich weet te voegen naar de Griekse woordvolgorde, ook al zijn de zinnen van Schrevelius vanzelfsprekend soms wat gewrongen. Vooral de vele samenstellingen, (‘waer in’ – zegt Vondel – ‘onze spraeck niet min geluckigh dan de Griecksche is’) doen in het Latijn geforceerd aan. De uitgave verwijst naar een pdf van de oude druk, zodat men kan zien hoeveel de zeventiende-eeuwse Griekse tekst afwijkt van de moderne lezingen.
Leuven viert 500 jaar Collegium Trilingue
De 500ste verjaardag van Erasmus’ Drietalencollege of Collegium Trilingue zal niet onopgemerkt voorbijgaan. De Universiteit Leuven en de Leuvense Universiteitsbibliotheek brengen het roemrijke college in een tentoonstelling voor het voetlicht. Die tentoonstelling loopt van 19 oktober 2017 tot en met 18 januari 2018 in de Centrale Bibliotheek op het Ladeuzeplein 21 te Leuven.
In een multimediale opstelling zullen Busleydens testament, Erasmus’ onvermoeibare inspanningen de moeizame realisatie van deze ‘humanistische droom’ worden belicht. Niet alleen zullen de gekende hoogdagen van de eerste helft van de zestiende eeuw worden verhaald, het verhaal over het gebouw, de lessen, de professoren en de presidenten van het college zal reiken tot de opheffing tijdens de Franse Revolutie. Het vernieuwde onderwijs Latijn, Grieks en Hebreeuws – het magische recept van het nieuwe college en de sleutel tot het Europese succes – zullen bovendien samen aan bod komen. Die nieuwe didactiek zal in detail worden getoond en uitgelegd aan de hand van (vaak onbekend of weinig bestudeerd) archiefmateriaal, geannoteerde handboeken, studentennotities, lesmateriaal van professoren. Download the flyer hier.
Bij de tentoonstelling horen twee publicaties, beide verzorgd door de Leuvense drukkerij-uitgeverij Peeters. Vooreerst is er een wetenschappelijke catalogus, rijkelijk met kleurenfoto’s van vaak ongekend materiaal geïllustreerd, de notities zijn het werk van een team van 40 auteurs:
Jan Papy (ed.), Erasmus’ droom. Het Leuvense Collegium Trilingue 1517 – 1797. Catalogus bij de tentoonstelling in de Leuvense Universiteitsbibliotheek, 18 oktober 2017 – 18 januari 2018 (Leuven: Peeters, 2017).
Daarnaast is er een prachtig uitgegeven volume met essays over het onderwijs aan het Collegium Trilingue. Na inleidende hoofdstukken over de stichting, organisatie en het opzet van het Drietalencollege en de bittere tegenkanting van sommige Leuvense theologen tegen het doceren van Grieks en Hebreeuws, volgen hoofdstukken over het taalonderwijs (van het Latijn en de volkstalen) in Europa, en het ‘nieuwe’ onderricht van het Latijn, Grieks en Hebreeuws aan het dan meest gerenommeerde instituut van Europa:
Jan Papy (ed.), Het Leuvense Collegium Trilingue 1517-1797. Erasmus, humanistische onderwijspraktijk en het nieuwe taleninstituut Latijn – Grieks – Hebreeuws (Leuven: Peeters, 2017).
In de overkoepelende digitale catalogus Early Modern Letters Online is een inventaris verschenen van de correspondentie van de filoloog, manuscriptenverzamelaar en veelzijdig geleerde Isaac Vossius (1618-1689). De brieven zijn bij elkaar gebracht door Robin Buning (Universiteit van Oxford). Het gaat om een briefwisseling van 1702 brieven met 236 correspondenten in met name Nederland, Italië, Parijs, Stockholm en Londen. De catalogus bevat de metadata van de brieven, maar linkt ook naar online gepubliceerde brieven en wordt binnenkort uitgebreid met links naar samenvattingen van de brieven uit de collectie die in de Bodleian Library bewaard worden. De catalogus wordt voorafgegaan door een korte introductie van het leven en het werk van Vossius en is te raadplegen op http://emlo.bodleian.ox.ac.uk/blog/?catalogue=isaac-vossius.
Onlangs is de eerste versie van de digitale editie van de brieven van Carolus Clusius online gegaan op http://clusiuscorrespondence.huygens.knaw.nl/edition/. Het persbericht volgt hieronder:
Huygens ING and Leiden University present an online edition-in-progress of the letters of Carolus Clusius
Den Haag, 14 January 2016
Huygens ING and the Scaliger Institute (Leiden University Libraries) present an ‘edition-in-progress’ of the correspondence of Carolus Clusius, using the collaborative editing tool eLaborate. Carolus Clusius (1526-1609) was one of the central figures of the so-called botanical renaissance of the sixteenth century. His vast correspondence has already gained considerable attention from biologists and historians, but a complete edition was never realized.
Huygens ING and the Scaliger Institute made a big step towards a complete digital edition of the Clusius correspondence by assembling and digitizing all existing transcriptions of the letters in eLaborate (an online transcription tool developed by Huygens ING).
Online edition
The edition, under direction of dr. Esther van Gelder (Huygens ING), now includes metadata belonging to all known 1600 letters, scans of 1170 letters and transcriptions at different stages of completion of almost 1000 letters. Most of these are written by Clusius and a range of persons from all social layers with an interest in natural history, gardening, literature, travel, politics, religion and everyday life. Take a look at http://clusiuscorrespondence.huygens.knaw.nl/edition/.
This web edition is not a scholarly edition in the traditional sense. Due to the many different sources of the (published and unpublished) transcriptions, the quality of the edition is not uniform. Furthermore, virtually no annotation has been added (yet). But by publishing this edition as a work-in-progress, we expect to offer an invaluable source that can be searched, improved and elaborated by everyone.
Researchers and students are invited to browse and search the online edition and to join the project with new transcriptions, translations, improvements of existing transcriptions, annotations etc. Those interested are most welcome to join the Clusius Community 2.0 and to contribute to this edition! Contact us via clusius2.0@gmail.com.
In het project Early Modern Letters Online (EMLO) van de Bodleian Library, Oxford, is nu een inventaris opgenomen van de correspondentie van Joseph Scaliger (1540-1609). Zie http://emlo.bodleian.ox.ac.uk/blog/?catalogue=joseph-justus-scaliger.